مبانی فقهی تفسیری احکام نسیان با تاکید بر حقوق خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مدرس

چکیده

واژه نسیان درلغت بمعنای "غفلت"و"ترک غیر عامدانه" است که البته مقدمات آن گاهی از روی "عمدو التفات" است،هرچند خود عمل در هنگام نسیان باعمد همراه نیست؛ وگاهی "بدون عمد و التفات" است.باذکر دلایل مشخص میشود که نسیان در آیات قرآن درکدام معنا به کار رفته است؛ ثمره این تشخیص ، حکم فقهی آن است که با ثابت شدن نوع نسیان در آیه، حکم نیز تغییر می کند، ودرنتیجه آن ثبوت یا عدم ثبوت عقوبت و جزا در اثبات حکم مولوی و حکم وضعی و یا ثبوت حکم وضعی به تنهایی می‌شود. پژوهش حاضر بامحوریت آیه:"و اما ینسینک الشیطان فلا تقعد بعد الذکری مع القوم الظالمین" ودرنظرگرفتن عوامل موثر برفهم واژه، مثل مجرد یامزید آمدن فعل "نسی" وبررسی کاربرد متفاوت آن درقرآن، ونزدیکی معنای "نسی" با "نزغ " به روش کتابخانه‌ای به این دستاورد دست می‌یابد که نسیان دراین آیه از نوع "نسیان غیر عمد" بوده و هیچ گونه مجازات و عقوبتی در پی نخواهد داشت، این معنا از "نسیان" درتعمیم آن درروابط خانوادگی و حقوق زوجین با توجه به قاعده "اصاله الصحه "مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این حقوق مثل حق "حسن معاشرت" که دوطرفه است شامل نسیان و اصاله الصحه می‌شود ولی برخی از حقوق دیگر مثل نفقه ضمان دارد، هر چند حکم تکلیفی مانند مؤاخذه یا دادگاه در پی ندارد و باید بعد از آگاهی پرداخت گردد. البته ادعایی که فارغ از پشتوانه عقلی مطرح شود، مثل ادعای زن بر نسیان اینکه فقط باید بر شوهر خود تمکین کند، چنین ادعایی در این مقوله جایی ندارد.

کلیدواژه‌ها


دوره 1، شماره 2
بهمن 1400
صفحه 78-97
  • تاریخ دریافت: 05 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 فروردین 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 27 فروردین 1401